Bergama Akropolü Trajan Tapınağı

Bergama, M.Ö. 283-133 yıllarını kapsayan Helenistik dönemin 150 yılı boyunca en görkemli kültür ve sanat merkezlerinden biri olmuştur. Zeus Sunağı, Trajan Tapınağı, Athena Tapınağı, Kütüphane, Büyük Saray, Tiyatro, Kent Duvarı bu dönemde inşa edilmiştir. Bergama Akropolü Helenistik dönemde sosyal ve kültürel hareketlerin geliştirildiği en önemli yerlerden biridir.

Bergama Akropolü’ nün en yüksek yerinde de meraklılarını Trajan Tapınağı karşılamaktadır.  Roma İmparatoru Hadrianus tarafından, ölmeden önce kendisini imparator ilan eden önceki imparator Trajan adına 125 yılında yaptırılmış. İmparator Hadrianus, ölen imparator Traianus’un küllerini Roma’ya götürdüğünde,  onun için törenler düzenlemiş, O’nu ve kendini tanrılaştırmış.

M.S 125 Yılı civarında Pergamum’a geldiğinde de önceki imparator Trajanium için Akropolde bir tapınak inşa ettirmiş ve bu tapınakta iki imparatora tapınılmasını sağlamış. Tapınağın içinde bulunan ve şu anda Berlin Müzesi’nde sergilenen büyük boyutlu mermer heykellerinin başları bu iki imparatora aittir. Tapınak Akropolün en yüksek noktasına, 68 mX58 m boyutlarında, sonradan düzenlenen bir teras üzerine kurulmuş.

Öncelikle seçilen yer, kemer ve tonozlarla düz bir alan/teras haline getirilmiş. Bu sonucu alabilmek için; tapınağın temeli, terasın tam orta yerinde özenle kenetlenmiş kesme blok taşlarla, ana kayaya kadar indirilmiş. Temelin, üç sıra halinde, beşer adet yan yana dizili odalardan oluşturulduğu görülüyor. Odaların üzeri blok taşlardan tonozlar ile örtülmüştür.

Tapınağı taşıyan alt yapı, anakaraya oturan ve kule gibi yükselen bağımsız bir kütledir.  Bu odalar, orta çağda sarnıç haline getirilmişler. Aşağıda bulunan giriş açıklıkları taş levhalarla kapatılıp, duvarlar su geçirmez harç ile sıvanıp, suyun alınması için delikler açılmış. Bu tonozlardan birinde bulunan bir kireç ocağında az da olsa kalıntılar bulunmuş. 

Bir fikir vermesi açısından yerinde korunarak, yılların verdiği tahribatın daha kolay gözlemlenmesi amaçlanmış. Terasa örülen destek duvarlarının yüksekliği 23 metre olup, duvarın ortasında yatay bir silme, üst kenarında bir sıra pencere halinde görünen tonozlu kemerler yapılmış. Bu düzenlemeler tapınağa oldukça görkemli bir görünüm kazandırmış.

13 Temmuz 2014 Pazar, Bergama…

Pergamon Kentinin Akropol’ü, yani “kentin yukarı bölümü”, Bakırçayı/ Selinos Çayı’nın suladığı ovaya egemen bir tepenin üzerinde yer almaktadır. Büyük bir kale görünümündeki Akropol, son derece dik bir tepe üzerinde kurulmuştur. Yaklaşık 300 metre yükseklikteki bu tepeye vida gibi kıvrılarak tırmanan bir yoldan çıktık.

Akropolde birçok tapınak bulunmasına karşın, Kentin koruyucusu sayılan akıl ve savaş tanrıçası  Athena  adına yapılan Athena Tapınağı’nın kalıntıları, Akropol’ün en önemli mekânı olarak karşımıza çıkıyor.  Tiyatro terasının üzerinde bulunan bu tapınak, Dor düzeninde yapılmıştı. Kazılarda Athena Tapınağı’nın birçok parçası Berlin’e götürülerek aslına uygun biçimde orada yeniden kurulmuştur.

Pergamon’da ise yalnızca temelleri kalmıştır.Antik Yunan ve Roma’da, tapınaklardan sonra en önemli yapılanmalar tiyatrolar olduğundan, Athena Tapınağı’nın batısındaki dik yamaçta antik bir tiyatro yer almaktadır.  Dik bir yamaç üzerine yükselen Bergama Tiyatrosu etkileyici görünümüyle Helenistik dönemin en güzel mimari eserlerinden biridir. Akropol’un en yüksek yerinde de meraklılarını Trajanium/Trajan Tapınağı karşılamaktadır.  Roma İmparatoru Hadrianus tarafından, ölmeden önce kendisini imparator ilan eden önceki imparator Trajan adına 125 yılında yaptırılmış. İmparator Hadrianus, ölen imparator Traianus’un küllerini Roma’ya götürdüğünde,  onun için törenler düzenlemiş, O’nu ve kendini tanrılaştırmış.

M.S 125 Yılı civarında Pergamum’a geldiğinde de önceki imparator Trajanium için Akropolde bir tapınak inşa ettirmiş ve bu tapınakta iki imparatora tapınılmasını sağlamış. Tapınağın içinde bulunan ve şu anda Berlin Müzesi’nde sergilenen kolosal mermer heykellerinin başları bu iki imparatora aittir. Tapınak Akropolün en yüksek noktasına, 68 mX58 m boyutlarında, sonradan düzenlenen bir teras üzerine kurulmuş. Öncelikle seçilen yer, kemer ve tonozlarla düz bir alan/teras haline getirilmiş. Bu sonucu alabilmek için; tapınağın temeli, terasın tam orta yerinde özenle kenetlenmiş kesme blok taşlarla, ana kayaya kadar indirilmiş. Temelin, üç sıra halinde, beşer adet yan yana dizili odalardan oluşturulduğu görülüyor. Odaların üzeri blok taşlardan tonozlar ile örtülmüştür.

Tapınağı taşıyan alt yapı, anakaraya oturan ve kule gibi yükselen bağımsız bir kütledir.  Bu odalar, orta çağda sarnıç haline getirilmişler. Aşağıda bulunan giriş açıklıkları taş levhalarla kapatılıp, duvarlar su geçirmez harç ile sıvanıp, suyun alınması için delikler açılmış. Bu tonozlardan birinde bulunan bir kireç ocağında az da olsa kalıntılar bulunmuş.  Bir fikir vermesi açısından yerinde korunarak, yılların verdiği tahribatın daha kolay gözlemlenmesi amaçlanmış. Terasa örülen destek duvarlarının  yüksekliği 23 metre olup, duvarın ortasında yatay bir silme, üst kenarında bir sıra pencere halinde görünen tonozlu kemerler yapılmış. Bu düzenlemeler tapınağa oldukça görkemli bir görünüm kazandırmış.

Kaynaklar:

1)    http://www.izmirkulturturizm.gov.tr/TR,77442/bergama.html

2)     tr.wikipedia.org/wiki/Pergamon