Beyoğlu’nda Bir Keyif Caddesi İstiklal

Paris, Barselona ve Madrit gibi kentleri gezdikten sonra Pera ya da İstanbul’un öteki yakası Beyoğlu ilgimi daha çok çeker oldu.  İstiklal Caddesi ile bağlantılı sokaklar gezdikçe kendimi Barselona ve Paris sokaklarında gezer gibi buldum. Yalnız İstanbul’da yaşayanlar için değil, bir şekilde bu büyülü kente gelmiş olan herkes için görülmesi gereken yerlerin ilk sıralarında yer alır Beyoğlu ve bağlantıları. Beyoğlu’nda, özellikle İstiklal Caddesi üzerinde kendinizi sürekli akan bir insan seli ve enerjisinin içerisinde bulursunuz.

Kimi zaman ürkek, kimi zaman şaşkın ama her zaman özgür hissettiğiniz az sayıda mekândan biridir İstiklal Caddesi. Sadece başınızı kaldırdığınızda dahi sizi hayretler içerisinde bırakan tarihi binaları, kiliseleri, ara sokakları, kuytu köşelerinin yanı sıra koşturanları, duranları, eylem yapanları, kavga edenleri, dilenenleri, öpüşenleri, anket yapmak için pusuda bekleyenleri, kameraları ile kendi başına bir dünyadır İstiklal Caddesi. Ben bu büyülü mekânda yer alan Taksim Cumhuriyet Anıtı’nı ilk kez 1961 yılında tanımıştım. O yıllarda adı Çapa İlköğretmen Okulu, günümüzde ise Çapa Anadolu Öğretmen Lisesi olan okulun Müzik Seminerinde okumak üzere gelmiştim. İlk hafta sonu tatilinde de soluğu Taksim Cumhuriyet Anıtı’nda almıştım. Her neyse, biz yine dönelim Beyoğlu, İstiklal Caddesi ve bağlantılı olduğu mekânlara.

Bizans döneminden günümüze ulaşan ve dün olduğu gibi bugün de sanat, kültür, moda ve eğlencenin merkezi olan Beyoğlu, görülecek pek çok antik yapı ve eseri barındırıyor.Tarihin en köklü tanıklarından biri olan Taksim Meydanı, İstiklal Caddesi ve Tünel bölümünü kapsayan Beyoğlu, baktığınız her yerde, güzellikleri ve tarihi barındıran bir merkez olarak karşımıza çıkıyor. Özellikle buluşmaların ortak yeri olan Taksim Meydanı ve meydana komşu olan Gezi Parkı büyük ve renkli bir yapıya sahiptir. Meydanın orta noktasında yer alan Taksim Cumhuriyet Anıtı, dört tarafında bronz heykellerin yer aldığı bir tarihi eserdir.

Diğer semtlerin de bağlantı noktasında yer alan Taksim Meydanı, yemyeşil ağaçlarıyla serin bir dinlenme yeri olan Gezi Parkı’nı da içinde bulundurmaktadır. 38 bin metrekarelik alanıyla, İstanbul’un Cumhuriyet döneminde yapılan ilk şehir parkıdır Gezi Parkı. Mahşeri bir insan grubu barındıran İstiklal Caddesi çıkışından sonra, nefes almamızı sağlayan çöldeki bir vaha gibidir Gezi Parkı. Taksim Meydanı’ndan Tünel Meydan’a kadar küçük bir gezinti yapmamıza olanak sağlayan Nostaljik Tramvay, İstiklal Caddesi’nin en önemli ve güzel etkinliklerinden biridir.

Hem İstanbul’un hem de Türkiye’nin en ünlü ve ilgi çeken mekânlarından biri olan Beyoğlu turumuza, Taksim Meydanı’ndan başlayabiliriz. Meydandan İstiklal Caddesi’ne doğru kıvrılırken, renkli tabelaların ışıltıları bizleri karşılar. İnsanların mahşeri kalabalığı ve heyecanıyla, İstanbul’un en çok ilgi çeken yerine geldiğimizi hemen anlarız. İstiklal Caddesi’nde yer alan birçok yapı, tarihi niteliktedir ve müthiş detaylar barındırmaktadır.

 

Yapıların dış cephelerinde yer alan bezemeler ve heykeller, tarihin günümüze yansıyan yüzlerini oluşturmaktadır. Tarihi pasajların yer aldığı bu caddede, alışverişin keyfini doyasıya çıkarabilirsiniz. Eğlenceli restoranların yer aldığı Çiçek Pasajı ile Atlas, Halep, Aznavur, Tokatlıyan, Hazzopulo, Markiz, El-Hamra, Suriye ile Avrupa pasajları, alışveriş yapabileceğiniz, tarihi ve oldukça güzel merkezlerdir. Dünyaca ünlü markaları bulabileceğiniz gibi, birbirinden farklı butiklerin de yer aldığı İstiklal Caddesi, tüm renkleri ve stilleri ile sizleri ve yabancı konuklarını bekler.

 

Yüzyıllardır yaşam alanı olan Beyoğlu ya da eski adıyla Pera, pek çok inanç merkezini de içinde barındırır. Taksim’den İstiklal Caddesi’ne girer girmez sağda Fransız Başkonsolosluğu ile karşılaşırsınız. Biraz sonra da solda, Meşelik Sokak’ta Aya Triada Rum Ortodoks Kilisesi kendini gösterir. Meşelik Sokağı, İstiklal Caddesi ve Sıraselviler Caddesi’nin çevrelediği adada yer aldığı için Sıraselviler Caddesi’nden de girişi vardır. Kilise geniş bir bahçe içinde Kâgir bir yapıdır.

Haç planlı, kubbeli ve kubbesinin her iki yanında birer çan kulesi bulunan, Bizans mimarisi ile modern mimarinin bir kompozisyonu biçiminde projelendirilmiş. Sıraselviler Caddesi’nden de girişi vardır. Narteksin sol tarafında bulunan yapının üstündeki kitabeden inşa tarihinin 14 Eylül 1880 olduğu anlaşılmaktadır. Kilisenin kubbeli olarak yapılmasına izin verilmiş olması da yapının Tanzimat sonrası dönemde inşa edildiğini gösterir; Osmanlı’da azınlık ibadethanelerine kubbe yapma yasağı kalktığı dönemde inşa edildiği için çok zarif bir kubbeye sahiptir.Mimarı, Vasilaki İoannidi Efendi’dir. Kilisenin yerinde daha önce ahşap bir yapı olan Ayios Yeoryios Kilisesi’nin bulunduğu ve bugünkü avlunun da mezarlık olduğuna ilişkin kayıtlar vardır.

Bu tarihi bilgiyi anımsadıktan sonra, İstiklal Caddesi üzerinde gezimizi sürdürüyoruz. Derken sağda, Atlas Pasajı’nda bulunan, aynı zamanda İstanbul’un en büyük ve tarihi sinemalarından birisi olan Atlas Sineması tabelası kendini gösterir. Sinemanın içinde bulunduğu Atlas Pasajı’ndan içeri girmeliyim ki bilgilerim görsel olarak tamamlansın. Girer girmez, sağdaki duvarda gösterimdeki filimler dikkatimizi çeker. Pasajın tam karşısında Atlas Pasajı Kastel İş Merkezi levhası yer alır.  

Bir merdivenle alt kata indiğimizde ise bizi eski bir film gösterme makinesi karşılar. Antika haline gelmiştir.  ‘’Lütfen Makineye dokunmayınız’’ uyarısının arkasında ve makine üzerinde ‘’DENZEL WASHİNGTON’’ markası görülmektedir. Sağ tarafta da SALON 2-3 ün giriş kapıları görünür. Kapılardan birinden sinema salonuna baktığımızda, kırmızı koltuklar ve kırmızı duvarlarda beyaz ışık vermekte olan lambalar görülür ki salona masalımsı bir hava katmaktadırlar.

 

Yakın dönemde yenilenen Atlas Pasajı, 1870 yılındaki Büyük İstanbul Yangınından  sonra Sultan Abdülaziz zamanında Ermeni  işadamı Agop Köçeyan tarafından kışlık ev olarak kullanılmak üzere yaptırılmış. Vikipedi bilgilerine göre pasaj, taş ve dökme demir kullanılarak karkas özelliklerde inşa edilmiş. Binanın bugün pasaj olarak kullanılan zemin katının eskiden at ahırı olarak kullanıldığı, daha sonra ise at cambazhanesine dönüştürüldüğü biliniyor. Zamanla ihtiyaçlar doğrultusunda binanın mimari şekli değiştirilerek bugünkü pasaj kısmına ilave yapılmış ve konak kısmıyla birleştirilmiş.

Konak daha sonra Köçeyan tarafından Taksim Vosgeperan Ermeni Kilisesi’ne hediye edilmiş. Atlas Pasajı, 1932 yılında geçirdiği onarımın ardından eğlence ve sanat merkezi haline gelmiş.  Pasajdaki Atlas Sinemasında, 19 Şubat 1948 tarihinde 1.860 kişilik kapasite ve 35 loca bulunuyordu. Beyoğlu’nun en büyük sinemalarından biri olan Atlas Sineması’nda; 1948 yılında Kulis Bar Restoran, 1951 yılında da  Küçük Sahne Tiyatrosu açılmış. 1985 yılında Hazine’ye devredilen tarihi sinemayı şu anda Türker İnanoğlu ve İrfan Atasoy işletiyor.

Yakın dönemde Restorasyondan    geçen ve ses düzeninden localarına, fuayesine/dinlenmeliklerine kadar tepeden tırnağa yenilenen tarihi sinemada 500, 130 ve 85 kişilik olmak üzere üç ayrı salon bulunuyor. Amfi tiyatro şeklinde yapılanan ana salonda hemen her yerden aynı konforda film izlemek mümkün. Perdesinin büyüklüğü de Emek Sineması gibi İstanbul’daki birkaç sayılı sinema arasında bulunuyor. Balkonlar locaya çevrilmiş ve 2-4-6 ve 8 kişilik bu localara yatar koltuklar konulmuş.Atlas Sineması’nı gezerken birden kendimi 1961-62 yıllarında buldum. O yıllarda bu sinemaya gelmişliğim vardı diye anımsadım…