Güell Park Barselona

Ünlü mimar Antoni Gaudí tarafından tasarlanan Park Güell, İspanya’nın Barselona kentinde 17 hektarlık halka açık bir şehir parkıdır.

Yemyeşil bahçelerin ve eşsiz mimari özelliklerin büyüleyici bir karışımı olup, doğanın güzellikleriyle sanatın büyüsünün birleştiği, Antoni Gaudí’nin eşsiz eserlerinden biridir.

Güell Park, 1900-1914 yılları arasında Güell ailesi tarafından soyluluk göstergesi olarak inşa edilmiştir. 1923’ten sonra halka açılan bu park, başlangıçta Barselona’daki zengin iş adamlarının isteği doğrultusunda bahçeli evlerin bulunacağı bir alan olarak tasarlanmıştır.

Ancak arazinin eğimli ve verimsiz olduğu anlaşılınca, iş adamları projeden vazgeçmiştir. Kont Güell, Antony Gaudi’ den, kendini ölümsüzleştirecek bir eser oluşturmasını istemiştir.

Parkta ünlü Yılanlı Tezgah, Ejderha (Semender) Mozaiği ve Hipostil Odası da dahil olmak üzere Gaudí’ nin başyapıtlarından birkaçı bulunmaktadır.

Bu mimari unsurlar canlı renkleri, organik şekilleri ve karmaşık döşeme işçiliğiyle öne çıkmaktadır. Park Güell, olağanüstü kültürel ve sanatsal değeri nedeniyle UNESCO Dünya Mirası Alanı olarak tanınmıştır.

Antoni Gaudí’nin eşsiz tasarımlarıyla süslenen Park Güell, Barselona’nın kalbinde hem doğa hem de sanatseverler için unutulmaz bir deneyim sunmaktadır.

Girişinde ”bir varmış, bir yokmuş. Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde bir oduncu yaşarmış ormanın derinliklerinde. Bu oduncunun Hansel ve Gratell adında iki çocuğu varmış.”  Diye başlayan, ”Hansel ve Gratell” masallarındaki pasta evlerini anımsatan iki anıtsal bina ile göz dolduruyor Güell Park.

Sıra dışı olan Güell Parkı ve içindekileri anlayabilmek için Gaudi’nin kısa yaşam öyküsü ile doğaya bakış açısını kavramak gerekir.

Gaudi; 1852 yılında, Katalonya’da, babası metal işçisi olan fakir bir ailenin oğlu olarak dünyaya gelir. Kronik romatizmalarından ötürü, çok zayıf ve çelimsiz bir çocuktur.  Bu yüzden, arkadaşlarının oyun ve eğlencelerine katılamaz. Bunalıma girmek yerine, doğayı gözlemlemeyi seçer.

Doğadaki ağaçları, ağaçların ortamlarıyla uyumlarını, böcekleri, özellikle, kabuklu hayvanları ve onların evleri sayılabilecek kabuklarını gözlemler ve ileride bunlara benzer yapılar kurmayı hayal eder. Doğadaki canlı ve cansız her şeyin mükemmel bir uyum içinde olduğunun farkına varır.

Doğada; kare, dikdörtgen gibi geometrik şekillerin ve düz çizgilerin olmadığını, hayretle, fark eder. “Atölyemin hemen dışındaki ağaç benim akıl hocamdır.” sözü mimar Antonia Gaudi ‘ye aittir.

Bitki ve hayvanlardan esinlenerek yapılarda taşıyıcı sistemleri çözmüş; ağaç dallarından, kozalaklardan referans alarak tavan, cephe ve birçok farklı uygulamada süsleme elemanları olarak kullanmıştır. Laboratuvar olarak kullandığı ilk yerlerden birisi ise Güell Park’tır.

Söylencelerden birincisine göre Güell Park; 1900-1914 tarihleri arasında, Güell ailesinin soyluluk göstergesi olarak yaptırılmıştır. Park, 1923’ten sonra halka açılmıştır.

Diğer söylenceye göre; Güell Park, başlangıçta, Barselonalı zengin iş adamlarının arzusu doğrultusunda yapılmaya başlanan bahçeli evlerin bulunacağı bir site olarak düşünülmüş. Ancak; arazinin çok eğimli, çorak, işlenmesinin zor olduğu görülünce, iş adamları projeden vazgeçmiş.

Kont Güell, Katalunya’daki sanayi devriminde çok büyük paralar kazanan bir iş adamıdır. Seramik fabrikaları vardır. Gücünü simgeleyecek ve kendini ölümsüzleştirecek bir eserle anılmak ister. Bir seyahatinde, İngiltere’de gördüğü Şehir Parklarından etkilenmiştir.

İlk iş olarak, kendisine tahsis edilen araziyi plastik görünümlü bir duvarla kapattıktan sonra, duvarların üstünü de kırık renkli kiremit ve seramik parçalarıyla kapatır. Öyle ki; duvarların üzeri üzeri ”Parc Güell” rozetleri ve onların arasında da, dörderli kırmızı ve beyaz Çaprazlar yerleştirerek, Katalonya Barı’nı sembolize eder. 7 giriş kapısı bulunan arazinin, ana kapısına da ”Parc” ve ”Güell” sözcüklerini yazarak, Güell Parkı’nın başladığını belli eder.

Girişinde ”bir varmış, bir yokmuş. Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde bir oduncu yaşarmış ormanın derinliklerinde. Bu oduncunun Hansel ve Gratell adında iki çocuğu varmış.”  Diye başlayan, ”Hansel ve Gratell” masallarındaki pasta evlerini anımsatan iki anıtsal bina ile göz dolduruyor Güell Park. 1901-1902 yıllarında yapılan bu sevimli binalarda, düz çizgilere ve dik açılara yer verilmeyerek, masalımsı bir hava katılmıştır.

 Ana kapının girişinin solunda yer alan bina, servis mekânları olan bir bekleme salonudur. Salonun üstünde, 17 metre yüksekliğinde; hiperbolik, mavi ve beyaz seramiklerle kaplanmış bir kule vardır. Sağdaki bina ise kapıcı evi olarak tasarlanmıştır. İki katı ve bir tavan arası olan bir yapıdır. Barselona yazılarında, yazı ile birlikte kullanılan ender resimlerden biridir.

Gaudi’nin mozaik dragonları

Güell Park-Barselona Şaheserleri

Güell Park-Barselona Şaheserleri

Güell Park-Barselona Şaheserleri

Parkın güneyden girişinin hemen karşısında; üç farklı yükseklikte ya da kotta, teraslarla ayrılmış, çift kollu bir merdivenle karşılaşılır. Sahanlıklarda, organik biçim verilmiş üç bitki havuzu bulunur. Birinci sahanlıkta mağaralar bulunur. Özel birer tasarım olan her mağara, aslında bir oturma bankıdır. İkincisinde, Katalan bayrağının renkleriyle bezenmiş bir sürüngene rastlarız. Üçüncü sahanlıkta da, Barselona’nın simgesi haline gelmiş, renkli bir ejderha ya da kertenkele bulunmaktadır. Hemen hemen, bütün hediyelik eşya dükkânlarında, kertenkelenin magnetleri ve bibloları satılmaktadır. Merdivenlerin bitiminde oldukça büyük bir seyir terası bulunmaktadır.

Terasın altında, her birinin yüksekliği 6 metre, çapı 1,3 metre olan, klasik dönem esintili 86 adet kolonla desteklenmiş mağara biçimli bir mekân vardır. Rehberimize göre bu mekân Kapalı Çarşı olarak tasarlanmış. Kolonların alt kısımları; kırık, renkli seramiklerle kaplanmış, üst bölümü ise rüstik taş kaplamadır. Yapının daha büyük olarak algılanması için, dışarıya bakan kolonlar, eğimli olarak tasarlanmış. Dönemin gelişmeye başlayan ticaret hayatına katkıda bulunan ve iş görüşmelelerinin gerçekleşmesini sağlayan bir mekân olarak kullanılmış. Mekândaki akustik muhteşemdir. Demişti rehberimiz Orhan. Rehberimizden, günümüzde müzikal etkinlikler için de kullanıldığını öğreniyoruz.

Barselona Şaheserleri

Kapalı çarşı olarak tasarlanan ve 100 sütunlu oda olarak bilinen mekânın üstü kapatılırken, yağmur sularını arıtıp, süzerek, sütunların merkezlerine götürecek drenaj kanalları yapılmış. Muhteşem bir mühendislik harikası ve çözümü… Kolonlardaki bu kanallar yardımıyla, süzülen ve arıtılan su, yer altına gömülmüş 1200 m3 lük bir su deposunda toplanıyormuş. Bu harika çözüm parkın peyzaj uygulamasında gerekli olan suyu sağladığı gibi, yapılan binalarla çalışanların da su ihtiyaçları da karşılamış. Ben ve özellikle mimar olan eşim, bu teknoloji ve mühendislik harikası çözüme bayıldık.

Gaudi’nin terastaki mozaik çalışmaları

Kapalı çarşı olarak tasarlanan 100 sütunlu mekân, sürüngen ve ejderha görülerek merdivenlerle, ”Sala Hipostila”, yani yılanı andıran kıvrımlı bir bank ile çevrili terasa çıkıyoruz.  Park Güell ’deki Sala Hipostilanın, yani yılan gibi kıvrım kıvrım kıvrılan kenar banklarının altı, rehberimizin de söylediği gibi, kapalı çarşı olarak tasarlanmış. Kolonlarının merkezlerinde su kanalları bulunmaktadır. Hem seyir terası, hem de 100 sütunlu oda, sosyal etkinlikler için aranan bir mekân olmuştur.

Teras-Gaudi Müzesi

Sala Hipostilasını sınırladığı terasta, Gaudi’nin, mühendislik ve teknoloji harikalarından biri karşımıza çıktı demiştim.  Sala Hipostila ve sınırladığı teras, oldukça fazla basamaklı merdivenlerden sonrası için bir dinlenme alanı olduğu gibi, Barselona kenti ile denizin görüldüğü, korunaklı ve muhteşem bir seyir terasıdır. Teras ya da pazar yeri, parkın tam ortasında kalacak şekilde tasarlanmış. Parkın en güzel yeri, seyir terası olarak tanımlayabileceğimiz bölümü sınırlayan (Sala Hipostila) dalgalı banklardan oluşmaktadır. Rengârenk görünen bu banklar, kıvrılmış binlerce sevimli yılanı andırıyor. Yılan sevimli olur mu? Demeyin. Gaudi’nin Sala Hipostilasını gördükten sonra, sevimli olabileceklerine inandık.

Güell Park-Barselona Şaheserleri

Banklar, kırık ve renkli seramik parçalarıyla kaplanarak, muhteşem bir peyzaj ortaya çıkmış. Rehberimiz Orhan’a göre; bu oturma banklarının oluşturulmasında, yalnız süsleme ve estetik kaygısı rol oynamamış. Gaudi’nin, israfa karşı olan çok koyu bir Katolik olması da rol oynamış. Güeller seramik dalında da üretim yapıyorlarmış. Hem üretilen seramikler, hem de üretim sırasında kırılan ve bozulan seramik parçalarını bütün yapıtlarında kullanmış.

Viyadükler ve kuş yuvaları

Gaudi’nin, kendisine tahsis edilen arazinin kurak, çorak, dik yamaçlarla dolu ve çölleşmiş yapısını gördükten sonra, doğa ile uzlaşmayı seçtiğini söylemiştik. Bu uzlaşıyı, parkı gezerken, her adımda gördük ve hissettik. Bazı yerlerde viyadükler ve üzerlerindeki kuş yuvaları; bazı yerlerde de, topraktan, büklüm büklüm fışkıran ağaç gövdeleri gibi kaya sütunlarıyla düzenlenmiş geçitler karşımıza çıktı.

Gaudi, bütün çalışmalarında dalga formlarından etkilenmiştir. Her zaman özgün tasarımlar, son derece ilginç renkli taşlar, seramikler ve kiremitlerle nefes kesici görünümler sunmuş. Geçme kayalardan yapılmış dalga koridorları hayranlık uyandırıcı. Gaudi ’ye göre mimar; insanların, ekmek ve su kadar gereksinme duyacakları nesneleri, görünmeyen ve hayal dünyalarında var olan gizli tatminleri gidermeliydi. Hansel ve Gratell masalarındaki yapılar bu düşüncenin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştı.

Viyadükler ve galeriler

Nitekim yükseköğrenimini tamamladığı fakülte dekanının, mimarlık diplomasını verirken ”Bir dâhiye mi, yoksa bir deliye mi diploma verdiğimizi açıkça kestiremiyorum” dediği Gaudi’nin asıl tasarımları elbette ”Bina’lardır. Ama parklar, meydanlar, aralarına serpiştirilmiş üç boyutlu objeler, yollar, kent içi köprüler ve alt geçitler, ağaçlar, yaptığı binalarla uyum içinde olmalıdır ve olmuştur. Gaudi; Güell Parkta, doğa ile uzlaşmayı seçtiği gibi, diğer bütün uygulamalarında da bu tavrını sürdürmüştür. Katalanların Başkenti Barselona’nın, yılda 20 milyon turist çekmesinin de başlıca nedeni, Gaudi ve doğa ile uzlaşarak ortaya koyduğu eserleridir. Gaudi, doğa ile uzlaşmasının yanı sıra, doğanın bir parçası olarak gördüğü çalışanlarıyla da uzlaşmayı seçen kadirşinas bir mimardır. Nitekim parktaki dalga koridorunun tavanını destekleyen kolonlardan birinde, çok kahrını çeken çamaşırcı kadının heykelini koyarak, minnettarlığını ifade etmiştir.

Barselona Şaheserleri

Bir mimar ile doğanın nasıl uzlaşı içinde olacağını gösteren Güell Park ilginç bir deneyim oldu tura katılanlar için. Kendimizi bir masal diyarında sandık. Hansel ve Gratel’in dünyasında gezindik bir süre için. Sonra da Gaudi’nin bütün ömrünü ve maddi sermayesini harcadığı olağanüstü bir yapıtını, Sagrada Familia adlı bir türlü bitmeyen bazilikasını görmek üzere tur otobüsünde yerlerimizi aldık…