Kent-Ülke Andorra Prensliği

Sürrealizm ya da Gerçeküstücülük akımının en önemli temsilcilerinden  Salvador Dali’nin doğum yeri olan Figueres’teki olağanüstü ve fantastik müzesini gezdikten bir gün sonrasının sabahında kendimizi yine ekstra turlardan birine daha gitmek üzere tur otobüsümüzde bulduk. Bu kez ”alış-veriş cenneti” olarak bilinen Andorra Prensliği’ne gidecektik. Rehberimizden edindiğimiz bilgilere göre; Andorra Prensliği, güneybatı Avrupa’da, Pirene Dağları’nda, denize kıyısı olmayan, Fransa ve İspanya arasında küçük bir Kent-Ülke’dir.

Pirene Dağları’nın sert yamaçlarına kurulduğu için, daha çok Andorra Vadileri olarak anılır. Ortaöğrenim yıllarında, coğrafya derslerinde Pirene Sıradağları’ndan söz edildiğini anımsamıştım. Pireneler, Güney Fransa ve Kuzey İspanya’da, iki devlet arasındaki sınır üzerinde bir dağ dizisi olarak biliniyor. İber Yarımadası ile kıta Avrupasını ayıran, Fransa ile İspanya sınırını belirleyen sıradağlar bunlar. Pirene Sıradağları Avrupa kıtası ile sınır oluşturmakta ve 440 km boyunca ortalama yüksekliği 2.000 metre olarak devam etmektedir.

En yüksek noktası 3.355 m. olan Perdu Tepesi’dir. Kent-Ülke statüsünde olan Andorra Prensliği de Pireneler üzerinde yer almaktadır. Pireenelerin Fransa’ya ait olan kuzey bölümünde dağlar genelde dik ve yüksek bir duvar şeklinde uzanır. İspanya kesiminde ise nehirlerle yarılmış, az meyilli, bir şekilde kilometrelerce içerilere sokulur. Batıda, Bask bölgesinde iyice alçalarak satıhla aynı seviyeye gelen dağlar, Doğu’da Roussillion’da dimdik bir şekilde denize ulaşır.

Yeryüzünü kaplayan buzulların yer bilimde yaklaşık son 2.588.000 yıllık dönemi kapsayan Dördüncü Zaman/Kuaterner zamanda çekilmesiyle yüksek yerlerde çok sayıda sirk gölleri oluşmuştur. Günümüzde çok seyrek olarak görülen buzullar ise her yerde gerileme göstermektedir. Pirenelerin her tarafında bol yağış görülür. Nitekim, bizim yolculuğumuzun büyük bir bölümünde da bu özelliği ortaya çıktı. Yağmurlu bir havada geçti Andorra’ya gidişimiz. Rehberimizin söylediğine göre; en çok yağış alan Bask ve Bearn bölgelerindeki yağmur, meşe ağacından eğrelti otuna, fundadan katırtırnağına, 3000 metrenin yukarısında da kayın ve köknara kadar zengin bir bitki örtüsünün ortaya çıkmasını sağlamıştır.

Andorra’ya yaklaştıkça ormanlık alanlar başladı. Yeşillikler fazlalaştı.Otoyol, tek geliş ve gidiş olarak düzenlenmiş. Biz giderken, gelen taraf çok kalabalıktı. Andorra’ya alışveriş için gidip, geceleyenlerin döndüğü anlaşılıyordu. Araç kuyrukları oldukça uzundu. Andorra’ya yaklaştıkça kuyruklar daha da uzadı. Andorra Türkiye’ye vize uygulamaya devam eden ülkelerden biri. Ancak buraya İspanya ya da Fransa üzerinden gelinebileceği için, normal pasaportla bu ülkelere girmek için vize almış kişiler için de bu sorun ortadan kalkmış oluyor.

Kent-Ülke’nin başkenti ve alışveriş merkezi Andorra La Vella’dır. Aslında Andorra denildiğinde de Başkent Andorra La Vella kastediliyor. Andorra Prensliği, güneybatı Avrupa’da, Pirene Dağları’nda, denize kıyısı olmayan, Fransa ve İspanya arasında küçük bir Kent-Ülke’dir. Pirene Dağları’nın sert yamaçlarına kurulduğu için, daha çok Andorra Vadileri olarak anılıyor. Rehberimize göre, bir zamanlar dünyadan soyutlanmış olan Andorra, artık turizm ve bir vergi cenneti olma özelliği ile zengin bir ülke konumuna gelmiş.

Her yıl, ortalama on milyon turisti ağırlamakta ve satış yapmaktadır. Diyen rehberimiz Kent-Ülke’nin kısa tarihçesini de anlattı. Germen kökenli barbar kavimlerden biri olan Franklar 6. yüzyılda Hıristiyanlığı kabul ettiler. Karolenj hanedanına üye olan Frank kralları günümüzdeki Almanya, Fransa, Belçika, Hollanda, İsviçre ve İtalya’nın kuzeyini kapsayan toprakları ellerine geçirerek Karolenj İmparatorluğu’nu kurdular.

Günümüzdeki Fransa’nın adı Germen bir ırk olan Frankların kurduğu bu imparatorluğa dayandırılmaktadır 768 yılında Frankların başına geçen Şarlman/Büyük Karl bu imparatorluğun sınırlarını en yüksek boyutlarına ulaştırdı. 25 Aralık 800 tarihinde Vatikan’daki Aziz Petrus Bazilikası’nda Papa III. Leo Şarlman’ı imparator ilan ederek 5. yüzyılda yıkılmış olan Roma İmparatorluğu’nun varisi yaptı. İmparator Şarlman/Büyük Karl M.S 803 yılında Endülüs Emevileri’ni yenilgiye uğratarak bu toprakları ele geçirdi

Oğlu I. Louis de Kent-Ülke olan Andorra topraklarını İspanya’da bulunan Urgel Piskoposu’na bağışladı. 1278  yılından itibaren de Andorra; biri İspanya’da, öteki Fransa’da bulunan iki prensin ortaklaşa yönetimine bağlanmış ve ülkenin sınırları netleşmiştir. Anılan yıldan beri ülkenin sınırları hiç değişmemiştir. Kurulan feodal düzen, Fransız Devrimi sırasında geçici olarak kalkmakla birlikte, 1806’da Napolyon tarafından yeniden kuruldu. Andorra, o günden bu yana Urgel piskoposu ve Fransa devlet başkanı tarafından ortaklaşa yönetilmekte ve bunların ikisine de her yıl sembolikbir vergi ödemektedir.

Romalılara kadar uzanan çok eski ve çok zengin tarihsel kültürü içinde barındıran bu şehrin parke taşlı sokakları, eski taş binaları ve orta çağdan kalma tarihi köprüleri gezilmeye değer. Ayrıca, 12. Yüzyıldan kalma Saint Esteve Kilisesi , parlamento binası ve burada bulunan, ülkenin tek mahkeme salonu da görülebilir.1278 yılından 1994 yılına kadar 715 yıl boyunca Fransa Cumhurbaşkanı ve İspanyol Urgel Piskoposu tarafından ortaklaşa yönetilen Andorra prensliği, 1993 yılında yerini parlamenter demokrasiye bıraktı. Fransa ve Urgel Piskoposu sembolik hale geldi.

Kent-Ülke Andorra daracık bir vadiye kurulmuş. Ortasında bulvar diyebileceğimiz bir caddesi ve bir de deresi var. Derenin İki tarafında yoğun bir bina yapılaşması var. Binaların hemen arkasında Pirene Dağları başlıyor. Bir arka sokak bile yok. Dağlar kayalık duvarlar gibi göğe yükseliyor. Arazi darlığından birçok yerde kayaları oymuşlar ve evleri içine oturtmuşlar. rehberimizden öğrendiğimize göre Andorra’nın yüz ölçümü 30 kilometre kare kadar. Çok dar bir vadiye kurulduğuna göre, Andorra’nın eni 2, boyu 15 kilometre olmalı diye düşünüyorum.

Etrafı yüksek dağlarla çevrili olunca kayak merkezi olmuş. Bir, bir buçuk kilometre yukarısı dağın tepesi olup, kar bol. Günübirlik turistler için Andorra’da en önemli etkinlik “Alışveriş”. Gümrüksüz olması nedeniyle, aklınıza gelebilecek herşeyi çok ucuza alabilirsiniz. Neredeyse ”Yok” kavramının yok olduğu bir yer. İlk anda nereden başlayacağınızı, nereye bakacağınızı şaşırıyorsunuz. İçinizi o an müthiş bir alışveriş iştahı kaplıyor. Çünkü her cadde ve sokak irili ufaklı mağazalarla dolu. Bu mağazalarda elektrik-elektronik, mücevherat, optik, parfümerinin her çeşidi, spor giysiler, çocuk, erkek ve kadın kıyafetleri , çanta , ayakkabı , deri ürünleri, dayanıklı gıda ürünleri,alkol ve tütün mamulleri gibi saymakla bitmeyecek ürünler satılmaktadır. Aradığınız tüm markaları bulmanız mümkün. Rehberimizin dediğine göre, bu mağazalar, tatil günleri de dahil aralıksız hizmet veriyor. Pazar günü bile dükkanların çoğu sabah saatlerinden başlayarak gün boyu satışlarına devam ediyor. Saat 10.00-14.00 ve öğleden sonra 16.00-19.00 arasında alışveriş yapabilirsiniz. Her mağaza freeshop gibi. Bazı ürünlerde freeshoplardan kat kat iyi. Saat, gözlük, elektronik eşya, kayak malzemeleri, spor malzemeleri, parfüm yarı fiyatına.Tabii içki de. Mesela bir litrelik JB yi 20 liraya alabilmiştik.Bu nedenle her mevsim ve her gün cıvıl cıvıl olan Andorra için “Alışveriş Cenneti” tanımlaması çok uygun düşmektedir.

Dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta , aynı ürün farklı mağazalarda farklı fiyatlara satılabiliyor. Bu nedenle almadan önce fiyat araştırması yapılmasını öneririz. Pazarlık da yapıyorlar. Müşteriyle çok ilgileniyorlar. Biz ,hediye olarak alacağımız markalı giyecek ve parfümeri dükkanlarında çok yakın ilgiyle karşılaştık, pazarlık yaptık.Ve ayrıca en büyük marketi olan Hiper Andorra’dan , tadımlık sayılabilecek miktarlarda , daha önce hiç yemediğimiz ve adını bile bilmediğimiz çeşitli tropikal meyveler ile yolda yemek üzere gıda maddesi satın aldık.

Belirtmek istediğimiz bir başka detay da ; tek seferde yapılan alışverişlerin 500.-Euro’yu geçmesi durumunda, belli bir oranda vergi alındığının söylenmesidir. Hatta bize , hafta sonları çok araç girişi olduğu için , çıkışta bagaj kontrolü yapıldığını söylemişlerdi.Ülkeye girerken, çıkan araçların kontrol edildiğini gördük. Avrupa Birliği üyesi olmadığı halde, Avrupa Birliği ülkeleriyle doğrudan ihracat faaliyetinde bulunan ülkenin kendine ait bir para birimi bulunmayıp ülkeyi çevreleyen Avrupa Birliği ülkesi İspanya ve Fransa’nın para birimleri yaygın olarak kullanılmaktadır.

1 Ocak 2002’den bu yana ülkede Avrupa Birliği’nin resmi para birimi Euro da yaygın kullanıma sahiptir. Andorra, % 100 istihdam gösteren, 2009 Haziran ayındaki istatistiklere göre, dünyanın en düşük işsizlik oranlarından birine sahip ülkedir. Eşim alışveriş ile uğraşırken ben de bu küçük Kent-Ülke’yi en az iki kez turlayarak, fotoğraflarını çektim. Rehberimizin belirlediği saatten çok az bir sapma ile tur otobüsünde buluşarak Barselona yolunu tuttuk.