Yıldız Hamidiye Camii-İstanbul

Yıldız Sarayı Hamidiye Camii

Beşiktaş’tan Barbaros Bulvarını izleyerek Yıldız’a doğru tırmanırken, başınızı yolun sağına çevirdiğinizde, önce Yahya Kemal Parkını görürsünüz. Sonra da Parkın arkasında, sık ağaçların arasından zarif bir minare ile karşılaşırsınız. Biraz daha ilerlerseniz, parkı geçince, Yıldız Caddesi karşınıza çıkar ki sizi Yıldız Sarayı’na götürür. Bu caddenin solunda Yıldız Teknik Üniversitesi yerleşkesi yer alır. Sağ tarafında, yine parkın bitiminde zarif minareye eşlik eden yüksek kasnaklı bir tek kubbe görürsünüz.  Bu nefis yapı 1881-1885 yılları arasında Sultan II. Abdülhamit’in Saray Başmimarı Sarkis Balyan’a yaptırdığı “Hamidiye Camii” ya da halk arasındaki adıyla “Yıldız Camii’dir.

Yıldız Hamidiye Camii

Yıldız Cami’si karışık mimari tarzın güzel bir örneği olarak bilinmektedir. Ortaköy’de bulunan Büyük Mecidiye Camii tipindedir. II. Abdülhamit, Dolmabahçe Sarayı’nı terk edip, Yıldız Sarayı’na yerleştikten sonra, biraz da güvenlik amacıyla, sarayın hemen yakınına Hamidiye Cami’sini yaptırır. Yapımına 1881 yılında başlanan cami, 1885 yılı Eylül ayı sonunda ibadete açılır. Sultan II. Abdülhamit’in saltanatının sonuna kadar da çok gösterişli Cuma Selamlıklarına sahne olur.

Yıldız Hamidiye Camii

Osmanlı Padişahlarının Cuma namazlarına gidiş gelişlerinde yapılan bir etkinlik olan ”Cuma Selamlığı” İslam Devletlerinde yaygın bir gelenektir. Padişahlar, başta Ayasofya olmak üzere Süleymaniye, Bayezid, Sultanahmet ve Eyüp Sultan gibi selatin camilerinde, inceden inceye teşrifat kurallarına bağlanmış bir merasimle cuma namazlarını eda ederlerdi. Osmanlı padişahlarının katıldıkları sayılı törenlerden biri olması nedeni ile her Cuma günü gerçekleştirilen bu tören, padişahlığın ve halifeliğin işareti sayılmış ve algılanmıştır. Anadolu Selçuklu sultanlarından Osmanlı padişahlarına geçmiş olan bu tören, değişiklikler geçirmiş olmakla birlikte, Osmanlı Devleti’nin yıkılmasına kadar uygulanmıştır.

Yıldız Hamidiye Camii

Cuma Selamlığı etkinliğinde askeri, idari ve ilmiye sınıfından pek çok kimse bulunurdu. Namazdan sonra, her sınıf askeri birlikler padişahın önünde resmigeçitte bulunurdu. Son derece görkemli olan Cuma Selamlıklarına halk da büyük ilgi gösterirdi. Yabancı devlet adamları ile elçilik mensupları da Set Kasrından Cuma Selamlığını izlerdi. Bu kısa bilgiden sonra, tekrar Hamidiye Cami’sine dönelim. Camiyi çevreleyen demir parmaklıkların arasındaki kalın demir kapıdan avluya girdikten sonra, caminin iki yanında sağlı sollu beyaz mermer merdivenler ve onların arasında yüksek bir taç kapıyla göz göze gelirsiniz. Bu büyük kapının üzerinde zafer takına benzeyen ince bir süsleme bulunur. Süslemenin hemen altındaki mermer zeminde “Besmelei Şerife” ile nefis bir hatla yazılmış bir “Ayeti Kerime” görülür. Besmele-i Şerif, “Bismi’llâhi’r-rahmâni’r-rahîym” sözünün kısaltılmış şekli olup, Müslümanlar Hayırlı ve helâl bir işe başlarken, Allah Teâlâ’nın adını anmak ve bu adla işe başlamak anlamına gelir.

Yıldız Hamidiye Camii

İslâmiyet’ten önce Araplar, herhangi bir işe başlarken, bağlı bulundukları ilâhlarının adlarını anarak başlarlardı. İslamiyet’in kabulü ve Kuran-ı Kerim’in indirilmesinden sonra Besmele-i Şerif ile işe başlama benimsendi. Caminin cümle kapısının yanındaki pencereler de süslü ve demir kafeslidir. Yıldız Üniversitesi tarafından, avluya girilen demir kapının hemen yanı başında sağda yer alan dört cepheli saat kulesinin saati, Sultan II. Abdülhamit’in 25. Saltanat yılı kutlamaları için özel olarak sipariş edilmiştir.

Yıldız Hamidiye Camii

Yıldız Hamidiye Camii, mimari türünün son örneği olduğu gibi, Osmanlı selâtin camilerinin de sonuncusudur. Selâtin camileri, Osmanlı İmparatorluğu döneminde sultanların yaptırdıkları camilere verilen addır. Saray geleneğinde selâtin camilerinin yaptırılabilmesi için birtakım koşullar vardır. Öncelikle bir padişahın selâtin camisi yaptırması için önemli bir askerî zafer kazanması ve bu zaferle birlikte önemli bir savaş ganimeti ele geçirmesi gerekirdi. Selâtin camilerinin yapımına devlet kasasından takviye olmaz, yalnızca padişahın kişisel serveti kullanılırdı. Önceleri sefere gitmeyen ve ganimet kazanmayan padişahlar selâtin camisi inşa ettirmezlerdi. Ancak bu gelenek, I. Ahmet’in Sultanahmet Camii’ni inşa ettirmesiyle bozulmuş ve ganimet kazanma geleneği 18. yüzyılda tümüyle terk edilmiştir.

Yıldız Hamidiye Camii

Yıldız Hamidiye Câmii, etrafı demir parmaklıklarla çevrili takriben on dönümlük bir arazi üzerinde 1440 metre karelik bir alana inşa edilmiştir. Bu geniş sahaya giriş için üç ayrı yerden üç kapısı vardır.  Bu kapılardan en büyüğü, kuzeyden cami avlusuna girilen kapıdır ve yıldız üniversitesi girişinin tam karşısında bulunmaktadır. Saray girişlerini andıran bu kapıdan zemini kesme taşla kaplı geniş bir avluya girilir. Girişte sağda 1890–1891 tarihli dört cepheli üç kuleden oluşan, üstü çatı pencereli, küçük bir kubbe ile örtülü saat kulesi vardır. Kulenin ikinci katında barometre, elle kurulan orijinal saat görülmeye değer. Kulenin üstünü örten küçük kubbenin üzerindeki âlemin üstünde de yine orijinal altın yaldız kaplama bir yön gösterici vardır. Avlunun sağ tarafında saat kulesinden camiye doğru biraz ilerde Fransa’da dökülen yeşil renkli nefis Hamidiye Çeşmesi ve çeşmenin ön tarafında sultan II. Abdülhamit Han Tuğrası dikkat çekmektedir.

Yıldız Hamidiye Camii

Dikdörtgen plân üzerine, kesme taştan kubbeli olarak yapılmış olan caminin kuzeyden üç giriş kapısı vardır. Ortada camiye girilen taç kapı, diğer ikisi de sağında ve solundaki mahfillere merdivenlerden çıkılarak girilen kapılardır. Bazı camilerde padişahlar için ayrılmış bulunan ibadet yerlerine ‘’Hünkâr Mahfili’’ denir. Yıldız Hamidiye Camii’nde, Hünkâr Mahfili dışında, sefirler veya şehzadeler mahfili bulunmaktadır. Caminin kuzey cephesindeki ana giriş kapısının solunda hünkâr mahfiline, sağında ise sefirler ve şehzadeler mahfiline girilmektedir. Cami kütlesinin sağ ve solunda bulunan mahfillere çıkmak için avluda çift koldan dokuzar basamaklı yarım daire şeklindeki merdivenler bulunurdu. Günümüzde ise her iki mahfile çıkışlar on beşer basamaklı düz merdivenlerle çıkılmaktadır.

Yıldız Hamidiye Camii

Caminin ana bölümüne cephenin tam ortasında bir zafer takı görünümündeki taç kapıdan girilir. Bu kapı saray kapılarının görüntüsü ile bir ihtişam sergiler. Kapının en üst noktasındaki taç altında ise nisa suresi 103. ayeti ve ayetin altında 1885 tarihi ve sultan II. Abdülhamit’in tuğrası bulunmaktadır. Bu taç kapının simetriği, kıble istikametinde mihrabın arkasında dış duvarda yer almaktadır. Aynı ayet ve tuğra bu kapıda da bulunmaktadır. Kapısından caminin ibadet bölümüne giriyorum ve muhteşem bir görüntü ile karşılaşıyorum. Caminin ortasındaki dört çelik direğe oturtulmuş, lacivert zemin üzerine altın varak yıldızlarla donatılmış küçük kubbe; duvarları yok saydığınızda, gökyüzüne baktığınızı andıracak bir güzellik arz ediyor. Kubbenin altındaki direklerden ikisi cami giriş kapısının önünde, diğer ikisi de mihrabın giriş kapısına doğru ileri bir noktasında bulunuyor. Bu direkleri kubbeye bağlayan kısım, işlemeli taçla bezenmiş üzeri ahşap kaplı ve motiflerle süslenmiş. Kitle içinde ortalanmış olan küçük kubbe iç mekânda geleneksel Osmanlı cami mimarisinden farklı biçimde mihraptan oldukça uzakta caminin ortasını da aşarak girişe yakın kesimdedir. Kubbenin gelenek dışı yerleşimi ve mihraptan uzak oluşu iç mekânda şaşırtıcı bir etki yapmaktadır. Kubbenin ortası ile birinci çember arası mavi lacivert zemin üzerine altın yaldızlı yıldızlardan oluşmakta, birinci çemberle ikinci çember arası krem zemin üzerine renkli motiflerle çevrelenmektedir. 16 oval pencere, kubbeyi adeta halkalar halde kuşatmıştır. Bu pencereler sayesinde caminin içi diğer camilere kıyasla oldukça aydınlıktır. Caminin içi, aslında camilerde benzerine rastlanmayan bir zenginlik ve özenle bezenmiştir. Kubbenin mavi zemin üzerine altın varakla bezeli yıldızlardan oluşan süsleme, kubbenin ve direklerin yan tarafından kubbe ile aynı özellikte lacivert-mavi zemin üzerinde altın varak yıldız motiflerle kaplı birbirinin simetriği iki tavanda da aynı şekilde işlenmiştir. Bu tavanlardan zemine doğru süzülerek inen çok kollu kristal avizeler caminin içini aydınlatmakla kalmayıp ayrı bir güzellik sergiler.

Kaynaklar:

1)  http://tr.wikipedia.org/wiki/Y%C4%B1ld%C4%B1z_Hamidiye_Camii

2) http://www.3dmekanlar.com/tr/yildiz-hamidiye-camii.html

3) http://www.besiktasmuftulugu.gov.tr/?&Bid=244617