Ankara Kızılay’da Bir Sabah Gezintisi

Ankara’yı ilk kez 1963 yılında Ankara Yüksek Öğretmen Okulu Hazırlık Lisesi’ne geldiğimde Atatürk Lisesi ile birlikte tanımıştım. Hazırlık lisesi, Fen Fakültesi yılları  6 yılımı almış, 1969 yılında Isparta sanat Enstitüsü ve Teknisyen Okulunda öğretmenlik yılları başlamıştı. Birden 1972 yılı Şubat ayına gittim. Görülen lüzum üzerine bakanlık emrine alındıktan sonra Ankara’ya gelmiş, bu civardaki Durakbaşa Dershanelerinde Matematik-Fizik Öğretmeni olarak işe başlamıştım. Böylelikle, 39 yıl sürecek olan dershane öğretmenliği serüvenim başlamıştı. 

Öğrencilik yıllarımla birlikte 55 yıl yaşadığım Ankara’yı bir kez daha, bir sabah gezintisiyle yeniden  görmek ve keşfetmek istedim. Belediye otobüslerinden biriyle geldiğim Meşrutiyet Caddesi’ndeki duraklardan birinden başlamak istedim.

Bu gün rastgele, gönlümce dolaşmak istiyorum Kızılay civarında. Anılarımda büyük yeri olan Karanfil Sokağa giriyorum. Bilirim ki Karanfil Sokak sizi kucaklar ve alır götürür apayrı bir dünyalara. Birden kendimi 1963 yıllarında bulurum. Arkasından 1968 yıllarına ve 68 kuşağına geçer ve aniden 1973 yılına atlarım. Yılların dallarında keyifli yolculuklar yaparım. Yaptığımız protesto gösterilerini, boykotlarımızı, FKF’nin düzenlediği eylemleri anımsarım Karanfil Sokak’ta. Geçtiğimiz yıllarda, günde en az iki kez devrimci gençlerin seslerinin yükseldiği, yaşanası ve havası solunası bir sokaktır Karanfil.

Nitekim, Ahmet Arif de ”Karanfil Sokağı” adlı şiiri ile bu devrimci mekanı taçlandırmıştır. 

 Hatıp Çay’ın öte yüzü ılıman

     Bulvarlar çakırkeyf Yenişehir’de

           Karanfil Sokağında gün açmış

                     Hikmetinden sual olunmaz değil

                                                    “mucip sebebin” bilirim

                                                                                     Ve “kafi delil” ortada…

 

                                                                          Karanfil sokağında bir camlı bahçe

                                                              Camlı bahçe içre bir çini saksı

                                         Bir dal süzülür mavide

                    Al – al bir yangın şarkısı,

           Bakmayın saksıda boy verdiğine

Kökü Altındağ’da, İncesu’dadır.

Karanfil Sokak boyunca sağınızda kitapçılar bulunur. Her konuda ve her fiyattaki kitapların yanı sıra bütün kırtasiye malzemelerinizi de buradan temin edebilirsiniz. Özenle düzenlenmiş sokakta, yaklaşık 250 metre yürüdüğünüzde, Ankara’nın en renkli ve en popüler caddesi, Yüksel Caddesine ulaşırsınız. Ben de öyle yapıyorum. Yüksel Caddesi’ne kadar fotoğraf çekerek ve çevreyi gözlemleyerek yürüyorum.Karanfil kadar olmasa da diğer hareketli sokağımız Konur Sokak’tır.

Yüksel Caddesi’nden Konur Sokağa girdiğimizde sağ köşede Dost Kitabevi ile biraz ilerisinde Mimarlar Odası’nın Ankara Şubesi, sol köşede ise Mülkiyeliler Birliğinin binası bulunur. Üniversiteli gençlerle, Ankara’da okuyup taşrada yerleşenlerin de Ankara’ya geldiklerinde verecekleri randevuların vazgeçilmez mekanı Mülkiyeliler birliğinin duvarı ve küçücük meydandaki İnsan Hakları heykelidir.Her hafta, mutlaka imza atılacak ve attırılacak bir konu bulup, Mülkiyeliler Birliğinin yan duvarında imza toplayanlar her zaman vardır.

Ellerindeki megofonlarla da orada olduklarını hatırlatırlar mutlaka. Bazıları çevrecidir ve HES’lere karşı imza isterken, bazıları da gözaltı sürelerine itiraz dilekçelerini imzalamanızı isterler.Diğer taraftan, okuldan kaytarmanın bir yolunu bulanlar ya da yan taraftaki dershaneye gelip de derse girmeyerek Dost Kitabevi’nin önünde toplanıp, sohbeti koyulaştıran alternatif lise gençliğini de görmek mümkündür. Konur Sokak ile Yüksel Caddesinin kesiştiği bu mekan, Ankara’nın en devrimci ve başkaldırı mekanıdır.

Her zaman harekete ve direnişe hazır topluluklar buradadır.En sağlam ve şaşmaz bir buluşma yeridir köşedeki Mülkiyeliler Birliği. Herkes bilir bu yeri. Tam karşısında da ”İnsan Hakları” heykeli bulunur. Heykeltraş Metin Yurdanur’un eseri olup, caddenin odak noktası ve simgesi olmuştur İnsan Hakları heykeli. Randevular verilirken artık, heykelin yanında ya da karşısında buluşalım denmektedir.İnsan hakları heykeli’nin yaratıcısı Metin Yurdanur 1950 yılında Sivrihisar’da doğdu. Liseye kadar yaşadığı Sivrihisar’daki Frigya kalıntılarından fazlasıyla etkilendi.

Gazi Eğitim Enstitüsü’nde sanat eğitimi aldı ve heykel bölümünü seçti. 1972 yılında mezun olan Yurdanur, öğretmen olarak Isparta’ya atandı. Ertesi yıl Cumhuriyetin 50. yılı kutlamaları şerefine, Isparta’ya bir beton döküm Atatürk anıtı yaptı.1978 yılında da Gazi Eğitim Enstitüsü’ne öğretim görevlisi olarak geri döndü. 1979 yılında Ankara Belediyesi’nin talebi üzerine kamusal alanlara heykel tasarım çalışmaları yaptı. Ankara Garı’nın önünde Anadolu’nun kültürel dokusunu simgeleyen Miras adlı eserin ardından 1979 yılından itibaren heykel çalışmalarına yoğunluk verdi.Metin Yurdanur, Abdi İpekçi Parkı’ndaki ‘‘Eller’’, Yüksel Caddesi’ndeki ‘‘İnsan Hakları’’, Olgunlar Sokak’taki ‘‘Madenci’’, Batıkent’teki ‘‘Dayanışma’’ ve ‘‘Çocukların Kardeşliği’’, Yenimahalle’deki ‘‘Dans’’, Cinnah’taki ‘‘Balerinler’’, Dikmen’deki ‘‘27 Aralık’’, Akay Kavşağı’ndaki ‘’Sanatkarlar’’, Gençlik Parkı’ndaki ‘‘Cumhuriyet’’ gibi çok sayıda anıtla Başkent’i bezedi.

Metin Yurdanur’un Yüksel Caddesi’ndeki İnsan Hakları heykelinin fotoğraflarını çektikten sonra Selanik Caddesi’ne doğru yürüdüm. Hemen sağ tarafta ,Mülkiyeliler Birliği duvarının dibinde ”Şalını Beline Dolamış Kadın” heykeli ile biraz ilerisinde ellerini arkasında kavuşturmuş ”Duran Adam”adam heykelini görüp fotoğraflarını çektim.Caddede bulunanlardan bazıları, ricam üzerine benim de heykellerle birlikte fotoğraflarımı çekti. Yüksel Caddesi üzerinde biraz daha volta attıktan sonra, Selanik Caddesi üzerinden Ziya Gökalp Caddesi ve devamı ile Sakarya Caddesi’ne geçtim.

Sakarya Caddesi de Ankara’nın en renkli caddelerinden biridir. Öğrencilik yıllarımda daha da popüler bir mekandı Sakarya Caddesi. Sakarya caddesinde birçok şeyi bir arada görmek ve bulmak mümkün. Ayaküstü yeme içme mekânları, caddeye açık oturma yerleri olan lokantalar, çiçekçiler, baharatçıler, balıkçılar, bankalar, giyim mağazaları, kitabevleri ve daha birçok alışveriş mekânı hep bir arada bulunur. Ayrıca barları ve türkü barları Sakarya Caddesi’nde sıkça görebilirsiniz.

Sıralanmış birahaneleri, kafeleri, barları ile tam kafa bulma ve rahatlama mekanlarından biridir Sakarya Caddesi. Birahanelerin bahçelerinde herkes kendi aleminde. Kızlı erkeli gruplar oturmuşlar, gerginliklrini gideriyorlar. bazıları derslerini, bazıları da vatanı ve mileti kurtarma derdindeler. Birden onların yaşında olduğum yıllaara gidiyor ve aynı şeyleri yaptığımı anımsıyorum. Erkeklerin yanı sıra tek başına ya da arkadaşlarıyla oturan kadınları ve kızları da görmek mümkün. Erkek egemen bir toplumda, erkek egemen olmayan bir mekan Sakarya Caddesi.

Gazi Mustafa Kemal Bulvarı’na komşu olan olan eski SSK İşhanı restore edilerek Çankaya Belediyesi Başkanlığı haline getirilmiş. İyi bir çevre düzenlemesi de yapılmış. Sakarya Caddesi İle Karanfil Sokak kavşağının oluşturduğu meydanda ”Taşankara Heykeli” bulunmaktadır. Daha önceleri pek dikkatimi çekmeyen bu heykelin çevresi bölgeye gelenlerin dinlenme ve soluklanma yeri olmuş. Dibinde oturanların pek ilgisini ve dikkatini çekmiyor Taşankara.Taşankara Heykeli, Danimarkalı heykeltraş Jorgen Haugen Sorensen tarafından 1992 yılında yapılmış. Sorensen bu heykelin yapımı için Ankara’da oluşturduğu atölyede çalışmış.

Heykelin boyutları 130x195x410 cm’dir. Sakarya Caddesindeki gençlerin Taşankara’nın etrafındaki taşlara oturup simitlerini, sandviçlerini yerken sohbet ettiklerini gördüm.Heykelin önünde, balıkçılara bakan tarafında Sakarya Caddesi Sokak Müzisyenleri yerini almış, caddeye çok hoş bir hava katmışlardı. Grup olarak yerleştikleri bu heykel önünde nostalji diyebileceğimiz parçaları seslendiriyorlardı. Sakarya Caddesinde onların güzel müziklerini dinlemek için evine geç gidenlere bile rastlandığı söyleniyor.

Ben de biraz oyalandım.Gerçekten güzel bir repertuvarları vardı ve müzikleri insanı dinlendiriyordu. Ayrılmam biraz zor oldu. Selanik Caddesi bitimi ile Tuna Caddesi başlangıcında Heykeltraş Burhan Alkar tarafından üretilen ”Barış Heykeli” bulunuyor. Aile dostumuz olarak bilinen Burhan Alkar hoca, 1977 yılında, Ankara Sakarya Caddesi Yaya Bölgesi Heykel Yarışması’nda “Barış Heykeli” ile birinciliği kazanarak bu heykeli üretmiş.1979 yılında biten Barış Heykeli, genç bir kız ile erkeğin birlikte uçurdukları güvercin ,özgürlük ve barışı simgelemektedir.

Heykelin yaratıcısı Burhan Alkar 1928 yılında Filibe’de doğmuş. 1951’de Gazi Eğitim Enstitüsü Resim-İş Bölümünden mezun oldu. 1958’de aynı bölümün açtığı modelaj asistanlığı sınavını kazandı. 1960’da Paris’e gitti ve Julian Akademisi’nde Heykeltıraş Monsieur Mougene’in atölyesinde çalıştı.1961-65 yılları arasında Paris Güzel Sanatlar Yüksekokulu’nda Monsieur Leyque’in atölyesinde heykel ihtisası yaptı. 1965’de Gazi Eğitim Enstitüsü Resim-İş Bölümü’nde Modelaj öğretmenliğine başladı. 1977’de emekli oldu.Kurduğu özel atölyesinde çalışmalarını sürdürmektedir. Barış heykeli’nin fotoğraflarını çekiyorum ve bakımsız kalmış olmasına da üzülüyorum. Sakarya yaya bölgesindeki bütün heykeller bakımsız olduğu gibi; adı nedir, neyi simgelemektedir ve kim ya da kimler tarafından yapılmış sorularının yanıtları yoktur. Yıllardır ben de bilmiyordum. Sakarya Caddesi’ni araştırmaya başlayınca öğrendim ve paylaşmak istedim.